1 Warszawska Samodzielna Brygada Kawalerii - jednostka
kawalerii
ludowego Wojska Polskiego
utworzona w
ZSRR
w
1944
jako 1 Samodzielna Brygada Kawalerii.
Był to jedyny
związek taktyczny
kawalerii polskiej sformowany po
kampanii wrześniowej
.
Formowanie
Brygadę
formowano od marca do maja
1944
w Trościańcu na południowy wschód od
Sum
(
Ukraina
) według etatu 06/450 radzieckiej samodzielnej brygady kawalerii. Stan Brygady wynosił 3025 żołnierzy, a po zmianach – 3500. Rozkazem nr 38 z
8 maja
1944
została włączona w skład Armii Polskiej w ZSRR. Od
6 sierpnia
1944
do końca wojny działała w składzie
I Armii WP
.
Żołnierze rekrutowali się przede wszystkim z kawalerzystów polskich – uczestników walk we wrześniu
1939
. Ok. 75% stanowili żołnierze
19 Pułku Ułanów Wołyńskich
i
21 Pułku Ułanów Nadwiślańskich
, pozostali – z
6 Pułku Ułanów Kaniowskich
,
9 Pułku Ułanów Małopolskich
,
12 Pułku Ułanów Podolskich
,
14 Pułku Ułanów Jazłowieckich
,
23 Pułku Ułanów Grodzieńskich
oraz 2 i 3 Pułku Strzelców Konnych i inni, także spoza jednostek kawalerii. Braki były jednak w kadrze oficerskiej. Poszczególne oddziały i pododziały
zaprzysiężono
w Dobrzyńcu Wielkim 4, 6 i 13 października 1944.
Skład organizacyjny
- Dowództwo,
- Sztab,
- 2 Pułk Ułanów (Kawalerii),
- 3 Pułk Ułanów (Kawalerii),
- 4 Dywizjon Artylerii Konnej (12 armat 76 mm
ZiS-3
)
- dywizjon szkolny,
- 8 Bateria Przeciwlotnicza,
- 12 Szwadron Saperów,
- służby:
- 4 Park Amunicyjny,
- 5 Ambulans Weterynaryjny,
- 6 Szwadron Medyczno-sanitarny,
- 7 Kolumna Taborowa,
- 9 Szwadron Zabezpieczenia Technicznego,
- 10 Szwadron Łączności,
- Wojskowa Stacja Pocztowa nr 2977.
Stan etatowy: 3025 ludzi (302 oficerów, 693 podoficerów, 2 030 szeregowych), następnie 3 500 ludzi; 3 004 konie, 7 motocykli, 109 samochodów, 25 radiostacji, 429
pistoletów maszynowych
, 2 427
karabinków
, 60
karabinów maszynowych
, 6
wkm
(
DSzK
), 48
rusznic ppanc
, 24
moździerze
82 mm, 20 armat 76 mm, 6
armat plot
37 mm wz.39
.
Dowództwo
Dowódca brygady:
- płk Włodzimierz Radziwanowicz (12 kwietnia 1944 – 12 lutego
1945
),
- p.o. ppłk Konstanty Gryżawski (15 lutego – 2 marca
1945
),
- płk Aleksander Dawidziuk (3 marca – 1 maja 1945).
Zastępca dowódcy brygady ds. polityczno-wychowawczych:
- rtm. (mjr, ppłk) Stanisław Arkuszewski (1 maja 1944 – do końca wojny).
Zastępca dowódcy brygady ds. liniowych:
- vakat – do 8 kwietnia 1945,
- ppłk Andrzej Lisowski (8 kwietnia 1944 – do końca wojny).
Szef sztabu:
- ppłk Mikołaj Pichowicz (1 maja 1944 – 5 lutego 1945),
- p.o. mjr Leonid Maksimow (5 lutego – 3 marca 1945),
- ppłk Mikołaj Pichowicz (3 marca 1945 – do końca wojny).
Sztandar i proporczyki
Sztandar został ufundowany przez społeczeństwo
Lublina
w lipcu
1944
i wręczony na froncie.
Proporczyki sztabu brygady i służb były czerwono-jasnoniebieskie.
Nazwy wyróżniające i odznaczenia
Rozkazem dowódcy 1 Armii WP nr 60 z 24 lutego 1945 Brygada otrzymała miano: Warszawska (wg innych źródeł, rozkazem Naczelnego Dowództwa
Armii Czerwonej
nr 011 z 19 lutego 1945 roku).
Rozkazem Naczelnego Dowódcy WP nr 127 z
8 maja
1946
została odznaczona
Orderem Krzyża Grunwaldu
III klasy.
Działania bojowe
Po ukończeniu szkolenia i otrzymaniu wyposażenia, Brygada osiągnęła gotowość bojową w czerwcu i została skierowana do
Chełma
. 15 sierpnia 1944 wzięła udział w defiladzie w
Lublinie
, przed m.in. przewodniczącym
KRN
Bolesławem Bierutem
.
Do walki Brygada weszła po raz pierwszy we wrześniu 1944 roku na
przyczółku warecko-magnuszewskim
. Następnie wkroczyła na
Pragę
, gdzie podjęto próbne forsowanie
Wisły
, po czym oddziały zajęły pozycje na prawym brzegu rzeki. Od października do grudnia Brygada znajdowała się na linii frontu w rejonie Glinianka -
Kołbiel
, a następnie Świdry Małe -
Karczew
.
Podczas radzieckiej ofensywy styczniowej
1945
, Brygada sforsowała Wisłę i wkroczyła do Warszawy od strony
Służewca
, po czym otrzymała rozkaz przejścia do
Bydgoszczy
. Następnie walczyła na
Pomorzu
wraz z oddziałami
1 Armii WP
, m.in. o
Podgaje
,
Jastrowie
,
Wielboki
,
Sośnicę
.
1 marca
1945
Brygada przeprowadziła ostatnią w historii jazdy polskiej
szarżę
kawaleryjską, na pozycje niemieckie we wsi
Borujsko
(Schönfelde), stanowiące część trzeciej linii umocnień
Wału Pomorskiego
. Wcześniejsze natarcia tego dnia
czołgów
i oddziałów
2 Dywizji Piechoty
na Borujsko nie przynosiły powodzenia z uwagi na trudny podmokły teren i położenie wsi na wzniesieniu, na otwartym terenie. Do wsparcia kolejnego natarcia wyznaczono grupę bojową kawalerii w składzie dwóch
szwadronów
pod dowództwem majora Waleriana Bogdanowicza. Grupa konna po zaciętej walce zdobyła Borujsko, przy stratach zaledwie 7 ułanów zabitych i 10 rannych.
Brygada wzięła następnie udział w walkach o
Gryfice
oraz dokonała uroczystych
zaślubin Polski z morzem
w
Mrzeżynie
. W kwietniu 1945 roku zajmowała pozycje obronne wzdłuż brzegów rzeki Dziwnej i
Zalewu Szczecińskiego
. Po przekroczeniu
Odry
, Brygada rozpoczęła walki na terenie Niemiec, podchodząc do północnych podmiejskich dzielnic
Berlina
. W pierwszych dniach maja Brygada przeszła w okolice
Łaby
, kończąc szlak bojowy.
W dniu 15 maja 1945 rozkazem Naczelnego Dowódcy Wojska Polskiego przeformowano 1 Samodzielną Warszawską Brygadę Kawalerii na
1 Warszawską Dywizję Kawalerii
, istniejącą do
1947
roku.
Zobacz też